Döngüsel Ekonomi Nedir, Geleceğimize Etkileri Nelerdir?

Dünyadaki nüfus artışının bu denli hızlı olması, yaşamsal faaliyetlerin sürdürülebilir hâle getirilmesi konusunda insanlara büyük sorumluluk yüklüyor. Gezegendeki kaynakların daha verimli kullanılması için atılması gereken adımların başında tüketimin ve çevre kirliliğinin azaltılması geliyor. Bu anlamda küresel çaplı bir dönüşüme ihtiyaç duyan insanlığın kendi payına düşen görevleri yerine getirmesi önemli. Hem üretim hem de tüketim alanında dünyanın kısıtlı kaynakları fütursuzca kullanılırken bu durumun değişmesi için birtakım önlemler alınmalı.

Döngüsel ekonomi günümüzde dünyanın kısıtlı kaynaklarının daha verimli ve sürdürülebilir biçimde kullanılmasını sağlayacak etkin bir ekonomi modeli. Bu modelin küresel çapta ve yaygın bir biçimde uygulanmasında ise işletmelere ve üretim faaliyetlerine büyük iş düşüyor. Gelin şimdi döngüsel ekonomi nedir, nasıl işliyor yakından bakalım.

Döngüsel Ekonomi Modeli Nedir?

“Doğrusal ekonomi” olarak adlandırılan mevcut sistem; sanayi, teknoloji, gıda, inşaat, tekstil gibi pek çok sektörde çok fazla ham madde kullanımına yol açıyor. Ancak, dünyanın kaynaklarının kısıtlı olması ve nüfus ile ihtiyaçların ve tüketimin de sürekli olarak artış göstermesi doğal kaynakları, dünyanın zenginliğini tehdit ediyor. Bununla birlikte yakın zamanda örneğini gördüğümüz Covid-19 pandemisindeki gibi krizlere zemin hazırlıyor. Döngüsel ekonomi ise halihazırda var olan sistemin yarattığı tehditlere ve krizlere (iklim krizi, doğa tahribatı, mevsimsel felaketler, gıda krizi, pandemi vs.) karşı sürdürülebilir bir dünya yaratmayı mümkün kılıyor.

Döngüsel ekonomi, kaynakların bir plan dâhilinde kullanımını ve çevre sorunlarının azaltılmasını öngören, kullan-at alışkanlığına dayalı tüketim anlayışını benimseyen ve geri dönüşümün faydalı işlevlerini gezegenimiz lehine kullanmayı amaçlayan bir ekonomik model olarak tanımlanıyor. Bu modelde kaynaklar, tek kullanımlık ve sonrasında çöpe dönüşen ürünler olarak değil; yeniden kullanımı mümkün olan kaynaklar olarak işlev görüyor.

Döngüsel Ekonomi Modelinin Avantajları

Döngüsel ekonomi kaynakların tek kullanımlık ürünler olmak yerine ve yeniden değerlendirilebilir olmasını benimsiyor. Bunun için nihai olarak tüketilmiş ve işlevini yitirmiş kaynakların çeşitli yöntemlerle dönüştürülmesini, yeniden faydalı ve işlevsel hâle gelmesini sağlıyor. Döngüsel ekonomiyi bir anlamda organ nakline benzetebiliriz. Örneğin bir teknolojik ürünün herhangi bir parçası kullanılmaz hâle geldiğinde geriye kalan parçalarının farklı araçlarda kullanılması, döngüsel ekonomi modelinin gerektirdiği uygulamalardan biridir. Bu anlayış, dünyadaki sınırlı kaynakların daha bilinçli ve planlı bir şekilde kullanılmasını sağlıyor.

Döngüsel ekonomi, yalnızca insan hayatı ve ekonomisi için değil, insanlarla aynı gezegeni paylaşan hayvanlar ve tabiat için de daha sürdürülebilir bir yaşam vadediyor. Döngüsel ekonomi uygulamalarıyla çöp dağlarının, doğaya ve tabi kaynaklara zarar veren maddelerin büyüklüğü ve etkisi azalırken bu döngü içerisinde insan yaşamını sürdüren doğal kaynakların sağlığı da korunuyor. Böylelikle kurulan sağlıklı döngü, doğadaki her varlık açısından daha güvenli bir yaşam sunuyor.

Döngüsel ekonomi çalışmalarının akademik ve sosyal çerçevede giderek daha çok yaygınlaşması umut verici. Mevcut ekonomi modeline alternatif olması ve daha geniş bir çerçevede uygulanabilir hâle gelmesi için söz konusu çalışmaların desteklenmesi önem taşıyor. Bu konuda bireylere olduğu gibi şirketlere, sivil toplum kuruluşlarına ve kamu kuruluşlarına büyük iş düşüyor. Unutmamak gerekiyor ki daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir yaşam alanı oluşturulabilmesi ancak döngüsel bir ekonomiyle mümkün.

Tosyalı Holding olarak biz de 40’a yakın tesisimiz ve yaklaşık 15 bin çalışanımızla sürdürülebilirlik odaklı yeşil çelik üretimine öncülük ediyoruz. Teknoloji ve inovasyon ile şekillenen benzersiz Ar-Ge projeleri, sürdürülebilirlik ve döngüsel ekonomi odaklı çalışmalarımızın yanı sıra yenilenebilir ve temiz enerji kaynaklarına dayalı yatırımlarımızla da dünyadaki birçok şirkete örnek oluyoruz

Sürdürülebilirliğin sağlanmasında en önemli araçlardan birisinin döngüsel üretim olduğuna inanıyoruz. Çevreyi ve doğayı korumaya, kirlilik oluşumunu önlemeye ve iklim krizi ile mücadeleye katkı için iş stratejimizin merkezine döngüselliği entegre ediyoruz. Bu temelde, çelik sektörünün getirdiği avantajları da kullanarak atıkların ve atık ısılarının değerlendirilmesi konulu projeler hayata geçiriyoruz. Geliştirdiğimiz projelerle 2025 yılında uygulamaya girecek karbon ayak izi mevzuatına uygun bir altyapı oluşturuyoruz.

Sıfır atık oluşturan üretim sürecini benimseyerek ürettiğimiz tüm çeliğin tamamen döngüsel süreçlerden geçmesini hedefliyoruz. Bu bağlamda bünyemizde bulunan şirketlerden çıkan çelik hurdalarını geri dönüştürüyor, süreç kaynaklı tozun lisanslı firmalara gönderimi ile yaşam döngüsünün devamlılığını sağlıyoruz. Ayrıca kaynağında atık ayrıştırması yapıyor, sahada çıkan tehlikesiz atıkların lisanslı firmalara gönderilerek dönüşümünü gerçekleştiriyoruz.

İştirakımız olan ve Harsco Corporation’ın ortak girişimiyle kurulan Tosyalı Harsco ise hem grubumuz bünyesindeki hem de tüm sektörün cüruf atığını değerlendiriyor. Uygulamaya konulan yöntemlerle metal atığın geri kazanımı sağlanırken dönüştürülen atıklar farklı sektörlerde kullanılmak üzere yan ürün hâline getiriliyor.

Daha temiz bir gelecek için demir-çelik endüstrisinde başlattığımız yeşil dönüşümü hayatın farklı alanlarına yayarak bu konuda toplumda farkındalık yaratmayı amaçlıyoruz. Sürdürülebilirliği tüm faaliyet alanlarımıza uygularken, bir yandan da ülkemizin her alanda gelişmesi ve dünya ile yarışır hâle gelmesi amacıyla farklı projeler hayata geçiriyoruz. Bu kapsamda Contemporary İstanbul ile ilham veren bir iş birliğine imza attık.

2021 yılında Contemporary İstanbul’da 100. yaşını kutlayan efsanevi heykeltıraş İlhan Koman sergisinin sponsorluğunu üstlenerek sanatta ileri dönüşümü desteklemek üzere ilk adımı atmıştık. Geçtiğimiz yıl ise Contemporary İstanbul Vakfı “Artist in Residence” (Sanatçı Misafir Programı) kapsamında, dünyadan ve Türkiye’den alanında öncü sanatçıları, İstanbul Maslak’ta kurulan özel bir stüdyoda ağırladık.

‘Artist in Residence’ programına katılan sanatçılar Chiara de Rocchi, Emrullah Örünklü, Koray Tokdemir, Nermin Ülker ve Songül Girgin, 2022 yılının mayıs ayında Tosyalı Holding’in Osmaniye’deki tesislerini ziyaret ederek üretim alanlarında hurdaya ayrılan 27 tonluk hurda içinden seçtikleri atık materyalleri, İstanbul Maslak’ta programa özel kurulan stüdyoda ileri dönüşüm temasıyla sanat eserine dönüştürdüler. Doğaya saygılı, sürdürülebilir bir yaşam için bir araya gelen bu beş sanatçının ileri dönüşüm pratikleriyle ve yaklaşık 5 aylık bir emeğin sonucunda ortaya çıkardığı eserler, 17-22 Eylül tarihleri arasında Contemporary İstanbul’un 17. edisyonunda Tersane İstanbul’da sergilendi.